DIFFERENTIAALDIAGNOSE

Vrouw

Man

ANAMNESE

WW

• Wanneer is de pijn begonnen?

  • pijn aanwezig sinds sexarche -> anatomische afwijking (gesloten hymen, nauwe commissura posterior)

• pijn later pas ontstaan    -> allicht geen anatomische afwijking

• Wanneer doet het pijn?

  • pijn bij het vrijen + branderig schrijnend gevoel ná het vrijen    -> vaginitis, vulvitis

• Waar doet het pijn?

  • diepe dyspareunie    -> aandoeningen in kleine bekken, relatief grote penis

  • oppervlakkige dyspareunie (distale deel vagina of introïtus) -> vaginisme, vaginitis, vulvitis, lokaal probleem rond introïtus (litteken, provoked vestibulodynie)

KK

VV

• Bijkomende klachten

  • pijn bij het plassen    -> blaasontsteking, SOA

  • pijn bij het zitten    -> pudendus neuralgie

VG 

• episiotomie, operatie kleine bekken, bestraling kleine bekken     -> littekens

• lichamelijk of seksueel misbruikt        -> grotere kans op dyspareunie

• diabetes mellitus        -> vaginale droogte, candida-infectie

• depressie, andere psychiatrische ziektebeelden          -> libidoverlies

MED

• Vrouw:

  • antidepressiva    , anticholinergica, antihistaminica, antihypertensiva      -> vaginale droogte

• anticonceptiva        -> libidoverlies

• Man:

  • antidepressiva, antipsychotica             -> pijnlijke ejaculatie

PERS

• stress, relatieproblemen    -> libidoverlies, dyspareunie

• afwijzende gesloten houding van één van beide partners t.a.v. de dyspareunie

                -> = risico voor blijven voortbestaan van dyspareunie

• strenge seksuele moraal in de opvoeding

                -> vaginisme (afkeer van penetratie)

• gedachten bij het vrijen: 

  • angst (voor pijn, SOA, zwangerschap)

-> werkt belemmerend voor opwinding en kan rol spelen in ontstaan van dyspareunie

• schuld (t.o.v. partner)    -> coitus gaat door ondanks pijn => verergering probleem 

KLINISCH ONDERZOEK

Vrouw

• Inspectie

  • roodheid vulva en vaginawanden + witte brokkelige fluor        -> candida-infectie

  • kleine pijnlijke blaasjes    -> herpes-infectie

  • kleine erythemateuze laesies die bij aanraking met wattenstok pijnlijk zijn          -> provoked vestibulodynie

  • atrofie slijmvlies    -> postmenopauze

  • asymmetrische zwelling schaamlippen            -> bartholinitis

  • onregelmatige en grillige zwellingen        -> vulvacarcinoom

  • vrouw laten persen    -> uterovaginale prolaps

• Speculumonderzoek

  • fluoronderzoek

  • uitstrijkje

• Vaginaal toucher

  • palpabele afwijkingen in kleine bekken    -> ovariumcarcinoom

  • gevoelig cavum Douglas    -> endometriose

  • bekkenbodem kan niet goed aan- of ontspannen bij één toucherende vinger -> bekkenbodemhypertonie

Man

• Inspectie

  • roodheid eikel        -> balanitis

  • uitvloed uit urethra    -> SOA

  • blaasjes        -> herpesinfectie

  • niet kunnen terugtrekken van voorhuid over de eikel         -> phimosis

• Palpatie testes

  • pijnlijke palpatie    -> epididymitis

  • verharding penis    -> peyronie

• Rectaal toucher

  • gevoelige prostaat    -> prostatitis

Alarmsymptomen

• onregelmatige zwellingen van vulva of vagina

                -> vulvacarcinoom

• postmenopauzaal vaginaal bloedverlies

                -> endometriumcarcinoom

• diepe dyspareunie        -> PID, endometriose, ovariumcarcinoom

• vaginale afscheiding + koorts    -> PID

• bloedverlies na coïtus        -> cervixcarcinoom, Chlamydia, gonorroe

AANVULLEND ONDERZOEK

Eenvoudig aanvullend onderzoek

Vrouw

• onderzoek vaginale fluor (pH + microscopisch onderzoek): indicatie: verdenking vaginitis

  • pH >4,5        -> bacteriële vaginose, trichomonasinfectie

  • rottevisgeur nadat druppel KOH werd toegevoegd           -> bacteriële vaginose

  • hyfen (schimmeldraden met takstructuur)                 -> candida-infectie

  • cluecellen         -> bacteriële vaginose

  • trichomonas (flagel)     -> trichomonasinfectie

  • meer leukocyten te zien dan epitheelcellen          -> candida-infectie, SOA

• fluorkweek of PCR: indicatie: verdenking op SOA

• speculumonderzoek en cervixuitstrijk: indicatie: diepe dyspareunie en vaginaal bloedverlies tijdens het vrijen

• BSE of CRP: indicatie: bij verdenking op infectie in kleine bekken (dyspareunie met buikpijn en koorts)

• biopt: indicatie: huidlaesies die niet eenduidig zijn of bij twijfel over de goedaardigheid 

• echo onderbuik: indicatie: verdenking op een tumor in het kleine bekken

Man

• kweek of PCR: indicatie: opsporen verwekker urethritis (vb. kweek urine, kweek wondbodem blaasje)

Complex aanvullend onderzoek

• colposcopie 

  • werkwijze: tijdens speculumonderzoek met microscoop naar cervix kijken + slijmvlies aankleuren met azijnzuur + biopt nemen van verdachte zones

  • doel: cervixcarcinoom opsporen